9 траўня: Дзень Эўропы

9 траўня краіны Эўрапейскага Зьвязу адзначаюць Дзень Эўропы, прысьвечаны еднасьці нашага кантынэнта на асновах міра, дэмакратыі, правоў чалавека і вяршынства права.

У гэты дзень у 1950 годзе францускі міністар замежных справаў Робэр Шуман (Robert Schuman) выступіў са знакамітай прамовай, дзе прапанаваў новую форму агульнаэўрапейскага палітычнага і эканамічнага супрацоўніцтва, якое прадухіліла б войны між краінамі Эўропы.

Прамова Шумана, што прагучала ў гэты дзень 70 гадоў таму, увайшла ў гісторыю як Дэклярацыя Шумана. Яна лічыцца адпраўной кропкаю эўрапейскай інтэграцыі, найвышэйшай формай якой стаў Эўрапейскі Зьвяз. Праз год пасьля выступу Р. Шумана была створаная Эўрапейская супольнасьць вугля і сталі, першая форма эўрапейскай эканамічнай інтэграцыі, якая зь цягам часу ператварылася ў Эўразьвяз.

Амаль усе суседзі Беларусі, зь якімі наша краіна непарыўна зьвязаная сваёй гісторыяй, культурай, мовай, верай і традыцыямі, зьяўляюцца актыўнымі ўдзельнікамі эўрапейскай і эўраатлянтычнай інтэграцыі і супрацоўніцтва.

ДЭКЛЯРАЦЫЯ ШУМАНА, 9 ТРАЎНЯ 1950 Г.

Мір ва ўсім сьвеце нельга забясьпечыць без творчых высілкаў, якія былі б прапарцыйнымі небясьпецы, якая яму пагражае.

Унёсак, які арганізаваная і жывая Эўропа можа зрабіць у разьвіцьцё цывілізацыі, – неад’емная ўмова захавання мірных адносін. Выступаючы за аб’яднаную Эўропу на працягу больш як 20 год, Францыя заўсёды лічыла служэньне справе захаваньня міра сваёй найважнейшай мэтай. Аб’яднаньне Эўропы не было рэалізаванае, і здарылася вайна.

[Адзіную] Эўропу немагчыма стварыць імгненна альбо згодна з адзіным плянам. Яна будзе пабудаваная ў выніку канкрэтных дасягненьняў, якія спачатку створаць салідарнасьць дэ-факта. Справа аб’яднаньня нацый Эўропы патрабуе спыненьня адвечнага супрацьстаяньня Францыі і Нямеччыны. Любое дзеяньне, якое прадпрымаецца, павінна ў першую чаргу тычыцца гэтых дзьвюх краінаў.

З гэтай мэтай урад Францыі прапануе неадкладныя дзеяньні па асобным, але вырашальным пытаньні.

Ён прапануе перадаць усю франка-нямецкую вытворчасць вугля й сталі пад кіраўніцтва агульнага вышэйшага кіроўнага органа ў рамках арганізацыі, адкрытай для ўдзелу іншых краінаў Эўропы. Аб’яднаньне прамысловасьці вугля й сталі адразу дапаможа стварыць агульны падмурак эканамічнага разьвіцьця ў якасьці першага кроку да эўрапейскай фэдэрацыі і зьменіць лёс тых рэгіёнаў, якія доўгія часы былі занятыя вытворчасьцю вайсковага рыштунку, ахвярамі якога яны найчасьцей самі і станавіліся.

Салідарнасьць у вытворчасьці, якая паўстане такім чынам, прывядзе да таго, што любая вайна паміж Францыяй і Нямеччынай будзе ня толькі неверагоднай, але і немагчымай у прынцыпе. Стварэньне гэтага магутнага прамысловага аб’яднаньня, адкрытага для ўсіх краін, якія пажадаюць прыняць у ім удзел, і абавязанага забясьпечваць усе краіны-ўдзельніцы асноўнымі элемэнтамі прамысловай вытворчасьці на роўных умовах, закладзе сапраўдны падмурак іх эканамічнай кансалідацыі.

Такая вытворчасьць будзе прапанаваная ўсяму сьвету без разьдзяленьняў і выключэньняў, каб павысіць узровень жыцьця й пашырыць мірныя дасягненьні. З павялічынымі рэсурсамі Эўропа будзе мець магчымасьць займацца выкананьнем адной са сваіх найважнейшых задач –разьвіцьцём афрыканскага кантынэнта. Такім чынам проста і хутка будзе рэалізаванае зьліцьцё інтарэсаў, неабходнае для стварэньня адзінай эканамічнай сыстэмы. Магчыма, гэта і стане закваскай, якая дазволіць зьявіцца больш шырокай і глыбокай еднасьці краінаў, што адвеку змагаліся ў крывапралітных канфліктах.

Праз аб’яднаньне базавай вытворчасьці і стварэньне новага вышэйшага кіроўнага органа, рашэньні якога будуць абавязковымі для Францыі, Нямеччыны ды іншых краін-ўдзельніц, гэтая прапанова прывядзе да ўсталявання першага канкрэтнага падмурка эўрапейскай фэдэрацыі, неабходнага для захавання міру.

Каб садзейнічаць рэалізацыі названых мэтаў, урад Францыі гатовы пачаць перамовы, заснаваныя на наступных прынцыпах.

Задачай, даручанай агульнаму вышэйшаму кіроўнаму органу, будзе забесьпячэньне найхутчэйшай мадэрнізацыі вытворчасьці і павышэння якасьці прадукцыі; пастаўка вугля і сталі на аднолькавых умовах на рынкі Францыі і Нямеччыны, а таксама на рынкі іншых краін-удзельніц; супольнае разьвіцьцё экспарту ў трэція краіны; выраўноўваньне і падвышэньне ўзроўню жыцьця працоўных у гэтых галінах прамысловасьці.

Для дасягненьня гэтых мэтаў, пачынаючы зь вельмі розных умоў, у якіх на гэты момант знаходзіцца вытворчасьць краін-удзельніц, прапануецца ўвесьці некаторыя пераходныя меры, такія як прымяненьне пляна вытворчасьці і інвэстыцый, усталяваньне кампэнсаторных мэханізмаў для выраўніваньня цэн і стварэньне фонда рэструктурызацыі, каб спрыяць рацыяналізацыі вытворчасьці. Перасоўваньне вугля і сталі паміж краінамі-ўдзельніцамі будзе вызваленае адразу ад усіх мытных плацяжоў, на яго не будуць распаўсюджвацца адрозьненьні ў тарыфах перавозчыкаў. Паступова будуць створаныя ўмовы, якія забясьпечаць больш рацыянальнае разьмеркаваньне вытворчасьці пры найвышэйшым узроўні прадуктыўнасьці.

У адрозьненьне ад міжнародных картэляў, якія схільныя ўводзіць абмежавальныя практыкі пры разьмеркаваньні і выкарыстаньні нацыянальных рынкаў, а таксама каб падтрымліваць высокія прыбыткі, арганізацыя забясьпечыць зьліцьцё рынкаў і пашырэньне вытворчасьці.

Сутнасныя прынцыпы і задачы, азначаныя вышэй, стануць прадметам дамовы, якая будзе падпісаная дзяржавамі і перададзеная на ратыфікацыю сваім парлямэнтам. Перамовы, неабходныя для ўзгадненьня падрабязнасьцяў яе прымяненьня, будуць праводзіцца з удзелам арбітра, прызначанага ўзгоднена і супольна. Яму будзе даручана сачыць за тым, каб дасягнутыя пагадненьні адпавядалі закладзеным прынцыпам, а ў выпадку безвыходнага становішча ён вырашыць, якое рашэньне павінна быць прынятае.

Агульны найвышэйшы орган, якому будзе даручанае кіраўніцтва гэтай праграмай, будзе складацца зь незалежных асобаў, прызначаных урадамі, і забясьпечваць роўнае прадстаўніцтва. Старшыня будзе абірацца ўрадамі пры агульнай згодзе. Рашэньні органа будуць мець сілу для Францыі, Нямеччыны ды іншых краінаў-удзельніц. Будуць забясьпечаныя і шляхі аспрэчваньня рашэньняў органа.

Прадстаўнік Арганізацыі Аб’яднаных Нацый будзе акрэдытаваны пры гэтым органе, і яму будзе даручана два разы на год даваць у ААН публічную справаздачу пра дзейнасьць новай арганізацыі, асабліва што датычыцца выкананьня яе мэтаў.

Стварэньне найвышэйшага кіроўнага органа ніякім чынам ня будзе перадвырашаць форму ўласнасьці прадпрыемстваў. Выконваючы свае функцыі, агульны найвышэйшы кіроўны орган будзе ўлічваць паўнамоцтвы, ускладзеныя на Орган міжнароднага кіравання Рурам, і любыя абавязкі, ускладзеныя на Нямеччыну, пакуль яны будуць заставацца ў сіле.

***

Францускі тэкст: https://europa.eu/european-union/about-eu/symbols/europe-day/schuman-declaration_fr

Пераклад: https://novychas.by/hramadstva/deklaracija_shumana