Супольны пратэст БНР і Заходне-Ўкраінскай Рэспублікі супраць польска-савецкай змовы
8 кастрычніка 1920 г. Беларусь і Заходне-Ўкраінская Народная Рэспубліка выдалі сумесную заяву адносна савецка-польскай Рыскай змовы, якая дзяліла Беларусь і Ўкраіну надвое.
Да ўсіх:
Супольны пратэст Дэлегацыі Беларускай і Ўсходне-Галіцкай проці імпэрыялістычнага захвату іхных зямель на аснове рыскай прэлімінарнай умовы.
У Рызе падпісваецца сягоньня прэлімінарная ўмова між Польшчай і Расеяй, якая ня толькі не ўлагодзіць адносін на Ўсходзе Эўропы, але яшчэ болей разьятрыць міжнародную барацьбу. Вынікам гэтай умовы яўляецца самаўпраўнае прыгвалчэньне волі цэлых народаў, спаконвечныя землі каторых ператарговывалі, як прыватную ўласнасьць адпаведна да хаценьня зазнаўшагася імпэрыялізму. Жэртвамі гэтага торгу палі перш за ўсё Беларусь, тэрыторыю каторай самапраўна разарвалі на карысьць Польшчы і Расеі, ды Ўсходняя Галіччына, каторую цалкам кінулі на зьежу Польшчы, а таксама іншыя старыя ўкраінскія землі: Холмшчыну, Валынь і Падольле. А незадоўга пачуюць вынікі гэтага торгу Літва і іншыя прыбалтыцкія дзяржавы.
Як Беларусь, так і Ўсходняя Галіччына ўжо выявілі і даказалі сваё права на самаазначэньне, заснавалі свае дзяржавы, забясьпечаючы раўнапраўе ўсім нацыянальным меншасьцям, выбралі легальныя Ўрады, сарганізавалі свае арміі, дый заявілі сваю дзяржаўную адміністрацыю.
Супроць Галіччыны выступіла імпэрыялістычная Польшча вайной, і ў доўга трываўшай крывавай барацьбе ўдалося ёй з чужой дапамогай перамагчы і заліць салдаччынай увесь край. Ад таго часу на гэтых землях шалее страшэнны імпэрыялізм, выгубляе дзясяткі тысяч бязьвінных людзей, тысячы гніюць у польскіх турмах і лягерах і тысячы людзей разстрэляны або павешаны за любоў да іх роднага краю. Спалены і зраўнаваны зь зямлёй цэлыя палосы Беларусі і Галіччыны, тысячы людзей прымушаны былі пакінуць свае хаты і бяз хлеба і прыпынішча блутаецца па цэлай Эўропе, выклікаючы агульны спагад. А супроць тых, што засталіся, Польшча пагромамі вядзе барбарскае вынішчаючае іх змаганьне, адмаўляе ім у доступу да нацыянальных школ і ўрадаў, волі слова і права да жыцьця.
Усё тое робіць Польшча з той мэтай, каб выкарыстаць гэныя багатыя ў сыр’і старонкі – не на карысьць жыхароў тых зямель, аголеных вайной, а на карысьць паразытарнага жыцьця польскіх памешчыкаў.
Хоць спамянутая прэлімінарная ўмова прызнала незалежнасьць і сувэрэннасьць Беларусі і Ўкраіны, а ўсходняя Галіччына ўжо раней прызнана дзяржавамі Антанты як асобны дзяржаўны арганізм, – то ўсёж-такі дагэтуль трывае чужая акупацыя на гэтых землях, дакуль акупанты ня будуць прымушаны забраць свае войскі з чужых для іх тэрыторый, датуль акупаваныя землі застаюцца пад цяжкім ярмом няволі і аб праўдзівым міры ня можа быць і мовы.
Супраць усялякага імпэрыялізму вядзем і будзем весьці барацьбу да канца.
Зьвяртаемся да ўсіх у ймя найсьвяцейшых клічаў чалавецтва, у ймя культуры, міра і людзкасьці: памажэце нам у змаганьні за правы да жыцьця, дайце нам дапамогу ў барацьбе за свабоду. Калі вы захочаце, то зможаце ўплывамі на свае ўрады, каб не памагалі імпэрыялістычнай Расеі і Польчшы душыць Беларусь і Галіччыну. Ці-ж пасьля разьбіцьця старых турэм народаў паўстануць новыя турмы.
Споўніце свой абавязак супроць паняволеных і скажыце сваё цьвёрдае слова.
Беларуская Рэспубліка мае права да жыцьця і поўнай свабоды.
Галіцкая Рэспубліка мае права да жыцьця і поўнай свабоду.
Арыгінал падпісалі:
Ад дэлегацыі Беларусі:
Старшыня дэлегацыі Вацлаў Ластоўскі;
Сябры: Аляксандар Цьвікевіч, Антон Аўсянік, Аляксандар Галавінскі
Ад дэлегацыі Ўсходняй Галіччыны:
Старшыня дэлегацыі Костянтын Лэвыцькый
Сябры: Эрнэст Брайтэр, д-р Язэп Назарук, д-р Лука Міхуга і Есафат Жан
(Паводле Архіваў БНР, Том 1 Кніга 2 с. 904)
